W ubiegłym roku, po prawie 20 latach, firma Eisai opracowała nowy lek na chorobę Alzheimera, który został wprowadzony na rynek. Po roku od wprowadzenia na rynek Eisai stoi w obliczu silnej konkurencji.

Komitet doradczy Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) jednogłośnie zalecił w dniu 10 czerwca zatwierdzenie leku na chorobę Alzheimera „donanemab” opracowanego przez amerykańską firmę farmaceutyczną Eli Lilly. Decyzja komitetu doradczego nie ma mocy prawnej, ale FDA zazwyczaj stosuje się do opinii komitetu doradczego, dlatego donanemab prawdopodobnie zostanie wprowadzony na rynek w Stanach Zjednoczonych i Japonii w ciągu bieżącego roku. Oznacza to szybkie wejście w konkurencję z lekiem na chorobę Alzheimera „lecanemab” wprowadzonym przez Eisai w 2023 roku.

Brytyjska firma badawcza GlobalData przewiduje, że w 2029 roku sprzedaż leków Eisai i Eli Lilly wyniesie około 5 miliardów dolarów. Wybór leku przez pacjenta i lekarza będzie zależał od szczegółowych różnic w charakterystyce leku i przyszłej strategii sprzedaży obu firm.

Oba leki wykorzystują ten sam mechanizm działania, polegający na usuwaniu z mózgu nagromadzonego białka „amyloid beta”, co spowalnia postęp choroby Alzheimera, ale różnią się od siebie pod względem obciążeń dla pacjenta, grupy docelowej itp.

Z dotychczasowych badań klinicznych wynika, że donanemab firmy Eli Lilly wiąże się z nieco wyższym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, takich jak krwawienie mózgowe. Ponadto lek ten jest przeznaczony tylko dla pacjentów z pewnym poziomem białka „tau” w mózgu. W badaniach klinicznych donanemabu lek podawano co 4 tygodnie i po osiągnięciu pewnego poziomu skuteczności zaprzestawano leczenia.

Z kolei lecanemab firmy Eisai należy podawać co 2 tygodnie, a moment zaprzestania leczenia nie jest jeszcze jasny. Lecanemab jest dla Eisai ważnym lekiem, który ma zapewnić przyszły rozwój firmy. Obecnie głównym produktem Eisai jest lek przeciwnowotworowy „lenvima”, który w 2023 roku stanowił około 40% przychodów Eisai wynoszących 7418 miliardów jenów. Jednak lenvima straci ochronę patentową na substancję czynną w 2026 roku, a wtedy na rynek wejdą prawdopodobnie leki generyczne. Lecanemab, lek na chorobę Alzheimera, budzi nadzieje jako „lek następca”, który przejmie rolę lenviwy po wygaśnięciu ochrony patentowej.

Z drugiej strony, Japońskie Narodowe Centrum Badań nad Długowiecznością i Opieką Medyczną również dostarcza informacji na temat donanemabu firmy Eli Lilly. Centrum zwraca uwagę na to, że donanemab prawdopodobnie skutecznie usuwa amyloidowe blaszki z mózgu. W 2021 roku Eli Lilly złożyła wniosek do amerykańskiej FDA o przyspieszone zatwierdzenie donanemabu w oparciu o wyniki badań klinicznych fazy 2 „TRAILBLAZER-ALZ”, oceniających bezpieczeństwo i skuteczność leku. Jednak FDA w styczniu 2023 roku wstrzymała przyspieszone zatwierdzenie donanemabu, ponieważ brakowało danych dotyczących bezpieczeństwa leku, „przynajmniej 12 miesięcy leczenia donanemabem dla 100 osób”. FDA nie wyraziła jednak wątpliwości co do skuteczności donanemabu.

Eli Lilly kontynuowała badania kliniczne fazy 3, aby zebrać niezbędne dane, a w lipcu 2023 roku złożyła do amerykańskiej FDA wniosek o pełne zatwierdzenie leku. W tym samym roku, we wrześniu, Eli Lilly złożyła wniosek o zatwierdzenie leku do japońskiego Ministerstwa Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej.

Różnica między lecanemabem a donanemabem polega na tym, że różnią się one rodzajami agregatów amyloid beta, z którymi się wiążą. Lecanemab wiąże się zarówno z „protofibrylami” (agregaty amyloid beta o średniej wielkości), jak i z większymi amyloidowymi blaszkami. Z kolei donanemab selektywnie wiąże się z amyloidowymi blaszkami, które nagromadziły się w mózgu i zostały oznaczone jako „piroglutaramidowane” w czasie. Ta różnica może być jedną z przyczyn, dla których donanemab skuteczniej usuwa amyloidowe blaszki z mózgu. Z kolei lecanemab może być skuteczniejszy w usuwaniu amyloidowych blaszek w początkowej fazie ich nagromadzania się w mózgu.

Obecnie w Stanach Zjednoczonych i Japonii trwają oceny donanemabu pod kątem dopuszczenia do obrotu i należy poczekać na ich wyniki. Jednak dzięki dobremu poznaniu cech lecanemabu i donanemabu i umiejętnemu wykorzystaniu obu leków przeciwciał, można zredukować dawkę, czas trwania leczenia i koszt, jednocześnie zwiększając bezpieczeństwo i skuteczność leczenia. Konieczne są dalsze badania.